Իմ կարծիքով՝ Արևմուտքում, հատկապես՝ ԱՄՆ-ում շատ էին տխրել, որ Պուտինը չհարձակվեց Ուկրաինայի վրա, այլ ճանաչեց Դոնեցկի և Լուգանսկի հանրապետությունների անկախությունը. Գագիկ Համբարյան

ArmDaily.am-ի հարցերին պատասխանել է քաղաքագետ Գագիկ Համբարյանը

-ԱՄՆ-ի պաշտոնյաները հայտարարում էին ռուսական զորքերի Ուկրաինա մոտալուտ ներխուժման մասին: Անգամ օր ու ժամ էին նշում: Դրանից հետո ԱՄՆ նախագահ Բայդենը հեռուստաուղերձի ժամանակ հայտնեց, որ Պուտինը ներխուժելու որոշում է կայացրել, որ հարձակումը Ուկրաինայի վրա օրերի հարց է: բայց տեղի ունեցավ բոլորովին այլ բան՝ Պուտինը ճանաչեց Դոնեցկի և Լուգանսկի անկախությունը, ինչին հետևեց եվրոպացի լիդերների դատապարտող հայտարարությունները: Դուք ինչպե՞ս եք գնահատում Պուտինի այս քայլը, արդյո՞ք սրան կհաջորդի պատերազմ:

-Իմ կարծիքով՝ Արևմուտքում, հատկապես՝ ԱՄՆ-ում շատ էին տխրել, որ Պուտինը չհարձակվեց Ուկրաինայի վրա, այլ ճանաչեց Դոնեցկի և Լուգանսկի հանրապետությունների անկախությունը:
Հասկանալու համար, թե պատերազմ կլինի, թե՝ ոչ, նախ պետք է հասկանալ, թե ինչ սահմաններում է Պուտինը ճանաչել այս հանրապետությունները: մենք գիտենք, որ 14 թ. հետո, երբ Դոնեցկի և Լուգանսկի մարզերը հռչակեցին իրենց անկախությունը, ուկրաինական բանակը 15-16 թթ մի քանի ռազմական օպերացիաներ կազմակերպելով հասավ նրան, որ Ուկրաինայի արևելքում գտնվող այդ 2 շրջանների տարածքի մեծ մասն անցավ իր վերահսկողության տակ: Իսկ Դոնեցկի և Լուգանսկի հանրապետությունների վերահսկողության տակ մնացին նախկին Լուգանսկի մարզի հարավ-արևելքը և հարավային շրջանը և Դոնեցկի մարզի արևելյան շրջանները: Հիմա խնդիրը հետևյալն է՝ եթե ՌԴ-ն այդ 2 ինքնահռչակ հանրապետությունները ճանաչել է նախկին Լուգանսկի և նախկին Դոնեցկի մարզերի սահմաններում, ապա չի բացառվում, որ ռազմական գործուղություններ կարող են սկսվել: Իսկ եթե պաշտոնական Մոսկվան այս 2 հանրապետությունները ճանաչել է այն սահմաններով, որոնք գտնվում էին ներկայիս Դոնեցկի և Լուգանսկի հանրապետությունների վերահսկողության տակ, ապա պատերազմի մասին խոսելն ավելորդ է:
Հատկանշական է նաև այն, որ Ուկրաինայի նախագահն այսօր կոշտ քայլերի չգնաց և չխզեց դիվանագիտական հարաբերությունները պաշտոնական Մոսկվայի հետ: Հիշենք՝ երբ Ռուսաստանը ճանաչեց Աբխազիայի և Օսեթիայի անկախությունը, Վրաստանը խզեց դիվանագիտական հարաբերությունները Ռուսաստանի հետ: Իսկ Ուկրաինան, չնայած այն բանին, որ 2014 թ. կորցրեց Ղրիմի մարզը, իսկ հիմա կորցնում է Լուգանսկի և Դոնեցկի այն շրջանները, որոնք 2014 թ. ի վեր գտնվում են ռուսամետ իշխանությունների վերահսկողության ներքո, չի խզում իր դիվանագիտական հարաբերությունները պաշտոնական Մոսկվայի հետ, այլ ընդամենը հայտարարել է, որ դա չի բացառում:

-Արևմուտքից հնչող դատապարտող հայտարարությունների բովանդակությունը հիմնականում այն է, որ Լուգանսկի և Դոնեցկի անկախությանճանաչումը հակասում է Մինսկի համաձայնագրերին, խախտվում է Ուկրաինայի տարածքային ամբողջականությունը և սպառնում են կիրառել այնպիսի պատժամիջոցներ, որոնցով կարգելվի այդ տարածքներում ներդրումներ կատարել: Ճանաչումն Ինչո՞վ է հակասում Մինսկի համաձայնագրերին և պատժամիջոցների կիրառումն ի՞նչ վնասներ կարող է հասցնել ճանաչված հանրապետություններին:

-Նախ սկսենք նրանից, որ Արևմուտքն ինչպես միշտ գործում է երկակի ստանդարտներով: բանը նրանում է, որ
2015 թ. ի վեր բոլոր հնարավոր և անհնար մեթոդներով Կիևը տապալում է Մինսկի համաձայնագրերի կատարումը: Օրինակ՝ Մինսկի համաձայնագրում կա կետ, որի համաձայն Կիևը պետք է փոխի իր Սահմանադրությունը և Դոնեցկի ու Լուգանսկի նախկին մարզերին տա ավելի լայն ինքնավարություն: Անցել է 8 տարի, այս ուղղությամբ որևէ քայլ արե՞լ է Ուկրաինան: Իսկ Արևմուտքը՝ որպես Ուկրանիայի թիվ մեկ գործընկեր և ռազմավարական գործընկեր, ինչ-որ քայլեր ձեռնարկե՞լ է: Մինսկի համաձայնագրի տապալումն ամբողջությամբ Կիևի և դրա հետևում կանգնած արևմտյան ուժերի խղճին է:
Տարբեր մակարդակներում ՌԴ-ի ղեկավարությունը բազմիցս հայտարարել է, որ պաշտոնական Կիևը չի իրականացնում Մինսկի համաձայնագրերը: Բազմիցս, գոնե վերջին 3 4 տարիներին պաշտոնական Կիևը բացահայտ դժգոհում է Մինսկի համաձայնագրերից և հայտարարել է, որ շատ կետեր նրան դուր չեն գալիս, կետեր, որոնք բավական մեծ լիազորություններ են տալիս Դոնեցկի և Լուգանսկի հանրապետությունների տեղական ինքնակառավարման մարմիններին:
Այդ մասին հայտարարություններ եղել են և՝ պաշտոնական մակարդակում և՝ ռուսական և ուկրաինական առաջատար հեռուստաալիքներով հեռարձակվող թոք շոուներին մասնակցող ուկրաինացի վերլուծաբանների, քաղաքագետների ու քաղաքական գործիչների կողմից:
Իհարկե, Կիևը չէր իրագործելու Մինսկի համաձայնագրերը՝ հույս ունենալով, որ իր թիկունքում կանգնած Արևմուտքը, մասնավորապես՝ ԱՄՆ--ն, Մեծ Բրիտանիան, Ֆրանսիան, Գերմանիան և առհասարակ՝ ՆԱՏՕ-ն, թույլ չեն տա Ռուսաստանին կոնկրետ քայլեր ձեռնարկել Կիևի նկատմամբ և պարտադրել վերջինիս իրագործել Մինսկի համաձայնագրերով իր կողմից ստանձնած պարտավորությունները:
Ինչ վերաբերում է Արևմուտքի պատժամիջոցներին: Պաշտոնական Կիևի կողմից չվերահսկվող Դոնեցկի և Լուգանսկի տարածաշրջաններում, ինչպես նաև Ղրիմում 2014 թ. ի վեր որևէ արևմտյան ներդրող մի ցենտ ներդրում չի արել: Հիմա ո՞ւմ են ինչ արգելում: Դոնեցկում և Լուգանսկում փակվել են արևմտյան խոշոր կորպորացիաների մասնաճյուղերը, օրինակ, ՄակԴոնալդսը:
Հետաքրքիր է, 2014 թ. Դոնեցկի ու Լուգանսկի օդանավակայաններն ինքնաթիռներ ընդունե՞լ են Արևմուտքից կամ այլ երկրներից: Այդ օդանավակայանները քանդված են, իսկ վերականգնվելու դեպքում էլ այդ օդանավակայաններ թռնելու են միայն ռուսական ավիաընկերությունները, ինչպես հիմա դա անում են Սիմֆերոպոլի օդանավակայանում, և դրանից տեղի բնակչությունը բացարձակ չի տուժում: Հիմա, եթե Արևմուտքն այսպիսի ծիծաղելի որոշումներ է ընդունում, ո՞ւմ համար է ընդունում: Դրանով Արևմուտքը ցույց է տալիս իր անճարությունը նախևառաջ: Եվ երկրորդ՝ այսպիսի պոպուլիստական, բացարձակ իրենից ոչինչ չներկայացնող և որևիցե ազդեցություն չունեցող պատժամիջոցներով խաբում են ուկրաինացիներին, թե տեսեք, մենք թույլ չենք տալիս, որ մեր գումարները գնան Դոնեցկ կամ Լուգանսկ:

-Պարոն Համբարյան, մի փոքր խոսենք Ռուսաստանից դեպի Եվրոպա էներգակիրների հոսքերի մասին: Եվրոպան կարծում է, որ քանի որ Ռուսաստանի եկամուտները գոյանում են հիմնականում դեպի Եվրոպա գազի վաճառքից, հետևաբար Ռուսաստանը չի դադարեցնի գազի մատակարարումը: Չնայած այս հանգամանքին, այնուամենայնիվ, Եվրոպան փնտրում է գազի ստացման այլ միջոցներ՝ Ադրբեջան, նորվեգիա և այլն: Ի՞նչ եք կարծում, Արևմուտքը Ռուսաստանի հետ իր հաշվարկներում որքանո՞վ է անսխալական:

-Այո, Ռուսաստանը կտուժի, եթե գազի մատակարումը դադարեցնի: Բայց խնդիրը նրանում է, որ Արևմուտքը և նույն ԱՄՆ-ն երբեք պատժամիջոցներ չեն կիրառում ռուսական էներգակիրները դեպի Եվրոպա արտահանող ծրագրերի և այդ ծրագրերն իրականացնող բիզնես սուբյեկտների նկատմամբ: Դրանից մեծապես կտուժի, օրինակ, Գերմանիայում գազի մենաշնորհ ունեցող գերմանական համապատասխան կորպորացիան, որը բավական էժան գնով գնում է ռուսական գազը և մի քանի անգամ ավել գնով, գոնե վերջին 6-7 ամիսներին այդպես է, վերավաճառում է եվրոպացի սպառողներին: Խնդիրը հետևյալն է՝ եվրոպացիները գոնե էներգակիրների պահով թիրախավորված են ռուսների կողմից, և նրանք դա շատ լավ հասկանում են:

-Ասում եք, որ ռուսական գազը դեպի Եվրոպա արտահանող ծրագրերի նկատմամբ պատժամիջոցներ չկան: Ի՞նչ կասեք Հյուսիսային հոսք 2 նավթամուղի մասին, ինչով Բայդենը բազմիցս սպառնացել է Ռուսաստանին: Վերջերս Գերմանիայի կանցլեր Շոլցի հետ համատեղ մամուլի ասուլիսի ժամանակ հայտարարեց՝ այն պահին, երբ Ռուսաստանը ներխուժում իրականացնի Ուկրաինա, այդ պահից Հյուսիսային հոսք 2 նավթամուղի աշխատանքը կդադարեցվի և հավաստագիր չեն տա:

-Կարծում եմ, Ռուսաստանը երևի թե երկար ժամանակ է բանակցում է այլ գնորդների հետ:
Եթե ես լինեի ռուսական կողմի փոխարեն, 1-2 տարվա ընթացքում գազային հոսքն ամբողջությամբ Արևմուտքից կտեղափոխեի Արևել, այնպիսի երկրներ, ինչպսիք են. Չինաստանը և Հնդկաստանը, որոնք գազի ահռելի պահանջարկ ունեն: Իսկ Եվրոպան իր գազը որտեղից ուզում է թող ստանա: Իրենք իրենց հույսը դրել են Ոաթարից, Ադրբեջանից, նորվեգիայից բերվող գազի վրա, թող ստանան: Եթե Եվրոպան ԱՄՆ-ին այնքան արտոնություն է տվել, որ ԱՄՆ-ն պետք է որոշի, թե ինքն ինչ գազ պետք է օգտագործի, ավելի վատ Եվրոպայի համար:
Կարծում եմ՝ 2014 թ. սկսած Ռուսական կողմը մտածում է այս ամենի մասին, և չեմ կարծում, որ Պուտինն այնքան արկածախնդիր էր, որ Դոնեցկի և Լուգանսկի անկախությունը ճանաչելու որոշումը կայացնելիս հաշվի չի առել այս բոլոր մարտահրավերները: Տեսնենք Մոսկվան ինչպես կարձագանքի: Ինչքանով գտեղյակ եմ, Գերմանիան հավաստագիր չի տա Հյուսիսային հոսք 2 նավթամուղը գործարկելու համար, իսկ այդ դեպքում դա նույն Արևմուտքին ևս մեծ հարված կհասցնի:

Իզաբելա Սուլթանյան